Abstract
Mazkur maqolada ekologik jinoyatlar bilan kurashishda samarali jinoiy javobgarlik tizimi, maxsus ekologik sudlar va jinoiy jazolarni kuchaytirish zarurligini ko‘rsatadi.
Tadqiqotda O‘zbekiston Respublikasi tomonidan qabul qilingan "Atrof-muhitni muhofaza qilish to‘g‘risida"gi qonun hali ham to‘liq samarali ishlamayotgani, ekologik jinoyatlar uchun belgilangan jazolarni kuchaytirish zarurligi ta'kidlangan. Bu borada xalqaro tajriba va ilmiy izlanishlar asosida qonunlarni yangilash, ekologik jinoyatlar uchun maxsus jinoiy javobgarlikni kuchaytirish va ekologik sudlarni tashkil etish zarurligi ko‘rsatilgan. Shuningdek, ekologik jinoyatlar bo‘yicha global tajriba o‘rganilgan va AQSh va Yevropa Ittifoqi kabi mamlakatlarda maxsus sudlar va jazolar tizimi muvaffaqiyatli ishlashini ko‘rsatdi. Ushbu yondashuvlar O‘zbekistonda ham joriy etilishi kerak. Ekologik jinoyatlar bilan kurashishda faqat huquqiy yondashuvlar bilan cheklanmasdan, ijtimoiy va iqtisodiy omillarni ham inobatga olish zarur. Jamiyatning ekologik ongini oshirish, atrof-muhitni himoya qilish bo‘yicha jamoatchilik ishtirokini kuchaytirish, ekologik jinoyatlarning oldini olishda muhim ahamiyatga ega.
Tadqiqotda ekologik jinoyatlar uchun jinoiy javobgarlikni kuchaytirish zarurligini tasdiqlash bilan birga, ekologik huquqni takomillashtirish, maxsus yuridik mexanizmlar yaratish va global tajribani joriy etish zaruriyatini ko‘rsatildi. O‘zbekiston va boshqa davlatlar ekologik jinoyatlar bilan kurashishda samarali tizimlarni yaratish, tabiiy resurslarni himoya qilish va insoniyatning kelajagini xavfsiz saqlash uchun faol ishlar olib borishlari kerak.
References
United Nations (2023). Climate Action and Global Cooperation. UN Climate Change Report.
https://www.un.org/en/climatechange
United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) (2018). Environmental Crime in the Global Economy. UNODC.
https://www.unodc.org/unodc/en/environment/environmental-crime.html
World Bank (2022). Climate Change and Development: Key Issues and Strategies. World Bank Group.
https://www.worldbank.org/en/topic/climatechange
Kyoto Protocol (1997). Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention on Climate Change. United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC).
https://unfccc.int/kyoto_protocol
IEA (2023). Carbon Capture, Utilization and Storage: Global Status Report 2023. International Energy Agency.
https://www.iea.org/reports/carbon-capture-utilisation-and-storage
IRENA (2023). Renewable Capacity Statistics 2023. International Renewable Energy Agency.
https://www.irena.org/Statistics/View-Data-by-Topic/Capacity
IPCC (2021). Sixth Assessment Report: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Intergovernmental Panel on Climate Change.
https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1
Parij Kelishuvi (2015). Paris Agreement on Climate Change. United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC).
https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
Baxter, R. (2019). Environmental Law and Policy. Oxford University Press.
Cassell, P. (2018). Environmental Crimes and International Law. Oxford University Press.
Islomov, D. (2020). Ekologik huquq va uning amaldagi qonunlaridagi o‘rin. Toshkent: O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlis nashriyoti.
Parker, D., & Sims, S. (2017). Environmental Crime and its Prevention. Routledge.
United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC, 2018). Environmental Crime in the Global Economy.