RAQAMLI HUQUQ: INTERNET ERKINLIGI VA SHAXSIY MA’LUMOTLARNI HIMOYA QILISH MASALALARI
PDF

Ключевые слова

Raqamli huquq; internet erkinligi; shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish; kiberxavfsizlik; inson huquqlari; virtual erkinlik; huquqiy mas’uliyat; GDPR; axborot xavfsizligi; raqamli senzura; psixologik daxlsizlik; global huquqiy me’yorlar; O‘zbekiston qonunchiligi; fuqarolik jamiyati; ma’lumot suvereniteti.

Аннотация

Mazkur maqola zamonaviy jamiyat taraqqiyotining ajralmas qismi bo‘lgan raqamli huquq, internet erkinligi va shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish masalalariga bag‘ishlangan. Raqamli muhit inson tafakkurining yangi maydoniga aylangan bir paytda, shaxsiy erkinlik va ma’lumot daxlsizligi masalasi nafaqat huquqiy mezon, balki chuqur psixologik muvozanatni talab qiluvchi ijtimoiy hodisaga aylandi. Maqolada internet erkinligi asosiy inson huquqi sifatida talqin qilinib, uning cheklanayotgan holatlari, raqamli tsenzura va manipulyatsiya kabi xavfli jarayonlar tahlil qilinadi. Shuningdek, shaxsiy ma’lumotlar himoyasi masalasida insonning ruhiy daxlsizligi, identifikatsiya inqirozi va raqamli xavfsizlikka bo‘lgan ichki qo‘rquvi yoritilib, davlat va jamiyat zimmasidagi konstitutsiyaviy majburiyatlar chuqur ko‘rib chiqiladi. Maqola davomida O‘zbekistonning milliy qonunchiligi xalqaro standartlar bilan solishtirilib, mavjud bo‘shliqlar va ularni bartaraf etish yo‘llari ilmiy asoslangan takliflar bilan yoritiladi. Yozuvning falsafiy asosida shunday g‘oya yotadiki: raqamli erkinlik — bu nafaqat axborot olish huquqi, balki inson sha’ni va ruhiy daxlsizligining ham himoyasidir. Agar jamiyat shaxsiy ma’lumotni himoya qila olmasa, u insonning ichki olamini ham himoya qila olmaydi. Shu bois, maqola raqamli huquqni kelajak sivilizatsiyasining eng muhim mezoni sifatida talqin etadi va ijtimoiy ongni uyg‘otishga, huquqiy mas’uliyatni chuqurlashtirishga xizmat qiladi.

PDF

Библиографические ссылки

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – Lex.uz rasmiy huquqiy portali.

“Shaxsga doir ma’lumotlar to‘g‘risida”gi Qonun (O‘RQ-547, 02.07.2019 y.) – Lex.uz.

“Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonun (1997 y.) – Lex.uz.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori: “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasi.

General Data Protection Regulation (GDPR), 2016/679 – Yevropa Ittifoqi reglamenti.

BMT Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi (1948 y.), 19-moddasi – Xalqaro hujjat.

Turkboyev B., Axborot huquqi va shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish masalalari – Ilmiy maqola.

Saidov A.X., Inson huquqlari bo‘yicha xalqaro standartlar va milliy qonunchilik – Monografiya.

Qodirov A., Kiberxavfsizlik va raqamli davrda huquqiy mas’uliyat – Huquqiy tadqiqotlar jurnali.

UNESCO Report, Internet Freedom and Digital Rights, 2021 – Xalqaro tahliliy hisobot.