Abstract
Ushbu ilmiy ishda neyronlarda signal tarqalishining fizik tamoyillari, ya’ni aksiyon potensialning paydo bo‘lishi, membrana potentsialining o‘zgarishi, ion kanallari orqali ion oqimlarining boshqarilishi va sinaptik uzatish mexanizmlari tahlil qilinadi. Tadqiqot neyron tarmoqlarida signal uzatishning elektromexanik va elektrokimyoviy asoslarini, shuningdek, bu jarayonlarning miya faoliyati va neyrobiologik funksiyalar bilan bog‘liqligini yoritadi.
Tadqiqotning asosiy maqsadi — signal tarqalishining fizik mexanizmlari va ularning nevrofiziologik xususiyatlarini aniqlash, shuningdek, ushbu bilimlarni klinik va eksperimental nevrobiofizika sohalarida qo‘llash imkoniyatlarini aniqlashdir. Ishda neyron membranalarining elektr xossalari, ion oqimlarining dinamikasi va neyron tarmoqlaridagi vaqt-va-makonsal tarqalish hodisalari ilmiy uslubda tahlil qilindi. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, aksiyon potensialining boshlanishi va propagatsiyasi neyron membranasining passiv va aktiv xususiyatlariga, ion kanallarining o‘zaro muvofiqligiga va sinaptik bog‘lanishlarga bog‘liq. Shu bilan birga, signal tarqalishining fizik tamoyillari neyron tarmoqlarida ma’lumot uzatish samaradorligini va miya funksiyalarining sezuvchanligini belgilovchi muhim mexanizm sifatida namoyon bo‘ladi. Ushbu ilmiy ishning ilmiy yangiligi shundan iboratki, u neyronlarda signal tarqalishining fizik va elektromexanik asoslarini kompleks tarzda yoritadi va ushbu bilimlarni eksperimental tadqiqotlar hamda klinik nevrobiologiya amaliyotida qo‘llashga imkon yaratadi.
Ishning amaliy ahamiyati esa, nevrologiya, neyrorehabilitatsiya va sun’iy neyron tarmoqlarini ishlab chiqish sohalarida fizik tamoyillarni nazariy asos sifatida ishlatish imkonini beradi.
References
Thinking About the Nerve Impulse” — Frontiers in Cellular Neuroscience. Frontiers
Link: https://www.frontiersin.org/journals/cellular-neuroscience/articles/10.3389/fncel.2019.00208/full
“The Principles of Nerve Cell Communication” — PMC (NCBI). PubMed Central
Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6826821/
“Technologies to Study Action Potential Propagation With a Focus on Axon Physiology” — Frontiers in Cellular Neuroscience. Frontiers
Link: https://www.frontiersin.org/journals/cellular-neuroscience/articles/10.3389/fncel.2019.00159/full
“Action potential initiation and propagation: upstream influences on neurotransmission reliability” — PMC (NCBI). PubMed Central
Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2661755/
“Ion Channels and the Electrical Properties of Membranes” — NCBI Bookshelf. NCBI
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26910/
“Differences in action potential propagation speed and axon initial segment plasticity between rats and mice” — PMC (NCBI). PubMed Central
Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9336440/
“Uncertainty Propagation in Nerve Impulses Through the Action Potential Mechanism” — SpringerOpen (The Journal of Mathematical Neuroscience). SpringerOpen
Link: https://mathematical-neuroscience.springeropen.com/articles/10.1186/2190-8567-5-3
“Brain state limits propagation of neural signals in laminar cortical circuits” — PNAS. PNAS
Link: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2104192119
“Ion channels are key elements in the control of membrane physiology and neurotransmission because ionic fluxes assure neuronal signal propagation” — MDPI, Life. MDPI