Keywords
Abstract
Zamonaviy tilshunoslikning eng ilg‘or yo‘nalishlaridan biri hisoblangan tabiiy tillarni qayta ishlash (NLP-Natural Language Processing) texnologiyasi inson nutqini kompyuter orqali tahlil qilish, tushunish va hosil qilish jarayonlarini o‘z ichiga oladi. Ushbu texnologiya orqali kompyuterlar matn, so‘z va so‘z birikmalari o‘rtasidagi murakkab semantik va sintaktik aloqalarni aniqlay oladi. NLP zamonaviy tarjima tizimlari, ovozli yordamchilar, chatbotlar, matn tahlili va avtomatik xulosa chiqarish kabi ko‘plab sohalarda qo‘llanilmoqda.
Biroq, ushbu yo‘nalishda semantik noaniqlik (ambiguity), ironiya va sarkazmni aniqlash, ma’lumotlardagi tarafkashlik (bias) hamda model interpretatsiyasi kabi muhim ilmiy va amaliy muammolar mavjud. Maqolada ana shu muammolarning mazmuni yoritilib, ularni bartaraf etish uchun zamonaviy neyron tarmoqlar, katta til modellari va korpus tahlili asosida ishlab chiqilgan yechimlar tahlil qilinadi.
Shuningdek, NLP tizimlarining lingvistik, psixolingvistik va kognitiv jihatlari ham ko‘rib chiqilib, ularning inson tafakkurini modellashtirishdagi o‘rni ilmiy jihatdan asoslab berilgan.
References
Birney, M. E., Rabinovich, A., & Morton, T. A. (2020). Siz qayerdansiz? Buyuk Britaniyada nonnativ so‘zlovchilarning tasavvurlari bo‘yicha aksessuar kuchi va milliylik holatining kesishganligini tekshirish. Til va ijtimoiy psixologiya jurnali, 39(4), 495–515.https://doi.org/10.1177/0261927X20932628
Blok, D., & Korona, V. (2016). Til va shaxsni o‘rganishda kesishish. S. Preece (tahr.) Til va shaxsni o‘rganish bo‘yicha Routledge qo‘llanmasi (pp. 533–548). Routledge.
Giles, H., & Rakić, T. (2014). Tilga bo‘lgan munosabat: Ijtimoiy determinantlar va til variatsiyasining oqibatlari. T. Holtgraves (tahr.), Oksford tili va ijtimoiy psixologiya qo‘llanmasi (pp. 11–26). Oxford University Press.
Gluszek, A., & Dovidio, J. F. (2010). Gapirish yo‘li: Aloqada nonnativ aksentlarning stigmasi to‘g‘risida ijtimoiy psixologik nuqtai nazar. Shaxs va ijtimoiy psixologiya ko‘rib chiqish, 14(2), 214–237. https://doi.org/10.1177/1088868309359288