O‘ZBEKISTON SOLIQ TIZIMI VA AMERIKA SOLIQ TIZIMINI. ILMIY VA QIYOSIY TAHLILI
PDF

Keywords

O‘zbekiston soliq tizimi; AQSH soliq tizimi; yuridik qiyosiy tahlil; fiskal siyosat; korporativ soliq; daromad solig‘i; QQS; sales tax; investitsion imtiyozlar; soliq ma’muriyati; xalqaro soliqqa tortish; BEPS; huquqiy barqarorlik; soliq islohotlari; iqtisodiy rag‘bat.

Abstract

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi va Amerika Qo‘shma Shtatlarining soliq tizimlari huquqiy asoslari, tuzilmasi va amaliy mexanizmlari qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqotda milliy soliq siyosatining iqtisodiy rag‘batlantirish, fiskal barqarorlik va ijtimoiy tenglikni ta’minlashdagi o‘rni chuqur o‘rganilgan. O‘zbekiston soliq tizimining markazlashgan va davlat tomonidan boshqariladigan modeli AQSHning federal–shtatli soliq tizimi bilan solishtirilib, ularning yuridik, institutsional va ma’muriy jihatlari aniqlangan. Shuningdek, korporativ va jismoniy shaxslar daromad solig‘i, qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS/VAT) hamda investitsion imtiyozlar tizimi bo‘yicha taqqosiy ko‘rsatkichlar keltirilgan.

Tahlil natijalari shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekiston soliq siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishi — iqtisodiy o‘sishni qo‘llab-quvvatlash va investorlar uchun qulay muhit yaratish bo‘lsa, AQSH tizimi soliqqa tortishdagi barqarorlik, huquqiy kafolatlar va federal darajadagi nazorat mexanizmlari bilan ajralib turadi. Maqolada, shuningdek, har ikki mamlakatda soliq qonunchiligini soddalashtirish, xalqaro standartlarga (OECD BEPS) moslashish va soliq ma’muriyatini raqamlashtirish zarurati bo‘yicha xulosalar ilgari surilgan. Ushbu ilmiy tahlil, global soliq siyosati kontekstida O‘zbekistonning rivojlanish bosqichini aniqlash va AQSH tajribasidan olingan samarali huquqiy yechimlarni milliy amaliyotga tatbiq etish uchun nazariy va amaliy asos yaratadi.

PDF

References

O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi. (2020). — Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi nashriyoti;

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni: “Soliq ma’muriyatchiligini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” (2020-yil 1-yanvar). — www.lex.uz;

O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi rasmiy sayti. (2024). — https://www.soliq.uz;

Internal Revenue Code (IRC), Title 26 of the United States Code. (2024). — Washington D.C.: U.S. Government Publishing Office;

Internal Revenue Service (IRS) Official Website. (2024). — https://www.irs.gov;

OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). (2022). Model Tax Convention on Income and on Capital. — Paris: OECD Publishing;

United Nations. (2021). UN Model Double Taxation Convention between Developed and Developing Countries. — New York: United Nations Department of Economic and Social Affairs;

OECD/G20 BEPS Project. (2015–2023). Base Erosion and Profit Shifting – Final Reports. — Paris: OECD Publishing;

Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA). (2010). — U.S. Department of the Treasury, Internal Revenue Service, Washington D.C;

U.S. Department of the Treasury. (2023). Tax Policy Reports and Analysis. — Washington D.C;

World Bank. (2023). Doing Business Report: Paying Taxes Indicators. — Washington D.C;

IMF (International Monetary Fund). (2022). Tax Policy Design for Developing Economies: Lessons and Challenges. — Washington D.C;

Rahmonov, B. (2022). “O‘zbekiston soliq tizimini modernizatsiya qilish yo‘nalishlari.” Iqtisod va Huquq ilmiy jurnali, №4(118), 45–53;

Smith, J., & Johnson, L. (2021). “Comparative Analysis of Tax Systems: U.S. vs Emerging Economies.” Journal of International Taxation, Vol. 32(6), 112–128;

Karimov, A. (2023). “O‘zbekiston soliq siyosatida xalqaro hamkorlikning rivojlanish tendensiyalari.” Huquq va Iqtisodiyot jurnali, №2, 27–35;

OECD Global Forum on Transparency and Exchange of Information for Tax Purposes. (2023). Peer Review Report on Uzbekistan. — Paris: OECD Publishing;

Moliya vazirligi huzuridagi Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi. (2022). O‘zbekiston soliq siyosatining rivojlanish konsepsiyasi 2030-yilgacha. — Toshkent;

Tax Foundation. (2023). International Tax Competitiveness Index. — Washington D.C;

U.S. Tax Court Decisions Database. (2024). — https://www.ustaxcourt.gov;