DINIY MATNLAR KORPUSI UCHUN IZOHTALAB SO‘ZLARNI SEMANTIK TAVSIFLASH USULLARI
PDF

Keywords

Korpus lingvistikasi, semantika, semantik tavsif, semantik tavsiflash metodlari, chastota, teglash, diniy matnlar, semantik munosabat, funksionimiya, hadis, kitob

Abstract

Diniy matnlar korpusi qayta ishlangan diniy matnlardan iborat tizim hisoblanib, uning yaratilishi diniy matn mazmunini tushunish, avtomatik semantik tahlil, mashina tarjimasini amalga oshirish kabi masalalar ishini takomillashtirishga omil boʻladi. 

Shuningdek, qidiruv tizimlari va tarjimon tizimlarida diniy matnlar bilan bogʻliq soʻrov va tarjima sifatining oshirilishi, katta ma’lumotlar bazasining takomillashuviga erishiladi.

Leksikografiya, ontologiya kabi tadqiqotlarning samarali bo‘lishiga obyekt bo‘la oladi.

Maqolada diniy matnlar korpusi uchun islomshunos olim Muhammad Sodiq Muhammad Yusufning “Sahihul Buxoriy” 1-juz (2019) nashri asosida o‘rganilgan 428 ta lug’aviy birlik tadqiqining orasidan semantik maydon, semantik guruhlar ko‘rsatilib, mazkur lug’aviy birliklarning semantik teglanishi ochib berilgan. Shuningdek, maqolada diniy matnlarda eng ko‘p uchraydigan so‘zlardan “Kitob” va “Hadis” lug’aviy birliklari korpus lingvistikasining mavzuiy guurhlashtirish, semantik teglash, kalit so‘zlar va so‘z birikmlari asosida tahlil qilish metodlariga tayangan holda tadqiq qilindi. Tadqiqot natijasida jami jami 17 ta mavzuiy guruhlar shakllantirildi. Ushbu tadqiqotda tahlil qilingan semantik muammolar va semantik tavsiflash metodlari korpus linvistikasiga doir tahlill va metodlogiyalarda muhim omil hisoblanadi.

PDF

References

THE ROLE OF CENTRAL ASIAN SCHOLARS IN ISLAMIC CIVILIZATION, Thе Light of Islam, 2022, GANIYEV AVAZBEK OYBEKOVICH

Techniques and tools. Corpus methods and statistics for semantics Publisher: John Benjamins Editors: Dylan Glynn, Justyna Robinson

The Fourth Industrial Revolution: A Historical and Conceptual Review July 2024 Journal of Economics and Administrative Sciences 30 (141):154-172

SDWS: Semantic Description of Web Services. Maricela Claudia Bravo, José Rodríguez, Jorge Pascual International Journal of Web Services Research 2014

Al-Sulaiti, Latifa, and Eric Atwell. (2006). ‘The design of a corpus of contemporary Arabic’. International Journal of Corpus Linguistics, 11(2), 135-171.

R. Safarova. Leksik-semantik munosabatning turlari. Toshkent “O‘qituvchi” 1996. 10-b

Corpus Linguistic Tools for Historical Semantics in Arabic Ismail O. International Journal of Arabic-English Studies (2014)

Embedding Search for Quranic Texts based on Large Language Models Mohammed Alqarni, 2024

Altmeyer, S., Klein, C. (2016). “Spirituality” and “Religion”—Corpus Analysis of Subjective Definitions in the Questionnaire. In: Streib, H., Hood, Jr., R. (eds) Semantics and Psychology of Spirituality. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-21245-6_8

Mahit Nandan A D, Ishan Godbole, Pranav M Kapparad, and Shrutilipi Bhattacharjee. 2025. Comparative Analysis of Religious Texts: NLP Approaches to the Bible, Quran, and Bhagavad Gita. In Proceedings of the New Horizons in Computational Linguistics for Religious Texts, pages 1–10, Abu Dhabi, UAE. Association for Computational Linguistics.

Comparative Analysis of Religious Texts: NLP Approaches to the Bible, Quran, and Bhagavad Gita ADMahitNandan, Ishan Godbole, Pranav Kapparad, Dr. Shrutilipi Bhattacharje

Corpus Linguistic Tools for Historical Semantics in Arabic, Omaima Ismail, Sane Yagi and Bassam Hammo, 2014

R. Safarova. Leksik-semantik munosabatning turlari. Toshkent “O‘qituvchi” 1996. 10-b

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf, Sahihul Buxoriy, 1-juz, – Toshkent: Hilol-nashr, 2019