TISH EMAL PRIZMALARIGA YOPISHIB OLGAN TISH BLYASHKA MATRIXNING MIKROBIOLOGIYASI VA TARKIBI

Abstract

Tish kariyesi va periodontal kasalliklar butun dunyo bo‘ylab keng tarqalgan klinik muammolar bo‘lib, taxminan 3,5 milliard odamga ta’sir qiladi va jiddiy sog‘liq muammolariga sabab bo‘ladi. Jahon Sog‘liqni Saqlash Tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, kattalar populyatsiyasining 50% dan ortig‘i periodontal kasalliklarga chalingan. Tayvanda esa bu kasallik kattalar orasida 53%, keksalar orasida esa 73% darajasida kuzatiladi. Ushbu kasalliklarning asosiy etiologik omili og‘iz mikrobiotasi hisoblanadi. Og‘iz bo‘shlig‘ida 700 dan ortiq bakteriya turlari mavjud bo‘lib, ularga anaerob bakteriyalar (Lactobacillus, Porphyromonas) va aerob bakteriyalar (Streptococcus mutans, Streptococcus salivarius) kiradi.

Tish blyashka (tish kiri)si murakkab biomatriksdan tashkil topgan boʻlib, polimikrobiologik bioflora hisoblanadi, bakteriyalarning patogenligini oshiradi va ularni antimikrob vositalarga nisbatan kam sezgir qiladi. Biofilm matritsasi antimikrob vositalarning blyashkaga kirib borishini cheklaydi, shu bilan birga bakteriyalar yangi fenotiplarni namoyon qilib, ingibitorlarga chidamlilik darajasini oshiradi. Blyashka shakllanishining asosiy bosqichlari orttirilgan pelikula shakllanishi, bakteriyalarning zaif fizik-kimyoviy ta’sirlari orqali yopishishi, adezin-retseptor vositachiligida mustahkam birikishi, bakteriyalarning ko‘payishi va ekzopolisaxarid matritsa hosil bo‘lishi kabi jarayonlarni o‘z ichiga oladi.