Keywords
Abstract
Ushbu maqolada ekstremal va favqulodda vaziyatlarda psixologik yordam ko‘rsatishning ahamiyati va turli metodlari muhokama qilinadi. Bunday vaziyatlar, jumladan, tabiiy ofatlar, texnogen falokatlar va boshqa og‘ir hodisalar insonning ruhiy holatiga kuchli ta'sir qiladi va tezkor yordam talab etadi. Maqola yordam ko‘rsatishning bosqichlari va jarayonlari, stress va travmani yengishga yordam beruvchi asosiy psixologik metodlar haqida batafsil ma’lumot beradi. Shu bilan birga, tinglash va empatiya, relaksatsiya texnikalari, kognitiv-xulqiy terapiya, travmani qayta ishlash, guruhiy qo‘llab-quvvatlash va psixodrama kabi metodlarning samaradorligi va qo‘llanish usullari yoritiladi. Favqulodda vaziyatlarda yordam ko‘rsatishda mutaxassisning empatiya, stress boshqaruvi va tinglash kabi ko‘nikmalari juda muhim hisoblanadi. Maqolada shuningdek, bolalar va yoshlar bilan ishlashdagi o‘ziga xosliklar va mutaxassislarning o‘z ruhiy salomatligini saqlash muhimligi ham yoritilgan. Annotatsiya maqolaning asosiy mazmunini qisqacha ifodalaydi va o‘quvchilarga shoshilinch psixologik yordam xizmatining zaruriyati va afzalliklari haqida tushuncha beradi. Maqola ekstremal vaziyatlarda ishlovchi psixologlar, ijtimoiy ishchilar va boshqa mutaxassislar uchun amaliy ko‘llanma vazifasini o‘taydi. Bu mavzu bo‘yicha ko‘plab xalqaro tadqiqot va qo‘llanmalar asosida yozilgan adabiyotlardan foydalanilgan bo‘lib, maqola favqulodda vaziyatlarda psixologik yordam ko‘rsatish bo‘yicha ilmiy va amaliy bilimlar manbai hisoblanadi.
References
Amerika Psixologik Assotsiatsiyasi (APA). (2020). Shoshilinch psixologik yordam: Nazariya va amaliyot. APA nashriyoti.
Orloff, L., va Schein, C. (2018). Favqulodda vaziyatlarda stressni boshqarish: Asosiy qoidalar va texnikalar. Favqulodda vaziyatlar bo‘yicha Xalqaro qo‘llanma nashriyoti.
Schiraldi, G. R. (2016). Travmadan keyingi stress buzilishlarini boshqarish: Tez yordam qo‘llanmasi. Cambridge nashriyoti.
Smith, E. R., va Mackie, D. M. (2019). Sotsial psixologiya va stress: Ekstremal holatlarda yordam ko‘rsatishning psixologik jihatlari. Harvard Psixologik Tadqiqotlar markazi.
Bisson, J. I., va Shevlin, M. (2017). Psixologik yordam va travmani qayta ishlash usullari. Travma Psixologiyasi Xalqaro Jamiyati nashri.
Everly, G. S., va Mitchell, J. T. (2019). Krisis intervensiyasi va favqulodda psixologik yordam ko‘rsatishning asoslari. Shoshilinch Tibbiyot va Psixologiya nashriyoti.
WHO (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti). (2015). Favqulodda vaziyatlarda ruhiy salomatlik va psixologik qo‘llab-quvvatlash yo‘riqnomasi. Jeneva: WHO nashriyoti.
Herman, J. L. (2018). Travma va tiklanish: Ruhiy shikastlanishdan keyingi tiklanish jarayoni. Basic Books.
Perry, B. D., va Winfrey, O. (2021). Aql va ruhiy salomatlik: Travmatik tajribalarni qanday yengish mumkin? Bluebird nashriyoti.
Bryant, R. A., va Harvey, A. G. (2016). Travma va stressni qayta ishlashning zamonaviy yondashuvlari. Psixologik Tadqiqotlar Jurnali.
Ushbu adabiyotlar favqulodda vaziyatlarda psixologik yordam ko‘rsatish bo‘yicha nazariy va amaliy bilimlarni shakllantirishda qo‘llanilgan.